De Lunatic Express: Een Krankzinnig Treinspoor Dwars Door Kenia

Zo’n 130 jaar geleden deed medicijnman Mogo wa’Kebiro een mysterieuze voorspelling… Hij voorzag dat de kolonisten een gigantische ijzeren slang met zich mee zouden brengen, eentje met net zoveel benen als een duizendpoot. De slang zou vuur spuwen en niets zou ooit meer hetzelfde zijn. Nog geen tien jaar later in 1896 gaat deze profetie in vervulling. De Britten beginnen met een gigantisch project: het bouwen van een spoorlijn, dwars door het ruige binnenland van Kenia.

Een tijd van macht en gevaar

Tijdens de Scramble for Africa (nee, geen ei-gerecht, maar de koloniale wedloop om Afrika) probeerden veel Europese landen een zo groot mogelijk deel van Afrika te beheersen. Zo ook Groot-Brittannië. Om een directe verbinding te hebben met het vruchtbare land rond het Victoriameer, begonnen de Britten in 1896 met de aanleg van een spoorlijn tussen kuststad Mombasa en Kampala. Deze verbinding met Oeganda gaf hen de mogelijkheid om soldaten en goederen te vervoeren en om hun macht over Lake Victoria – de bron van de Nijl – te verzekeren. Door een gebrek aan lokale mankracht in het toen dunbevolkte Kenia werden 32.000 Indiërs ingezet bij de bouw van dit gigantische project. Een hele volksverhuizing voor een spoorlijn, crazy much!

Tijdens de bouw kreeg de railway al snel de bijnaam ‘Lunatic Express’: de arbeiders moesten voor de trein in Kenia rails leggen over bergen, door valleien en moerassen, omgeven door levensgevaarlijke dieren die op de loer lagen. Voeg daar ook nog eens een flinke dosis tropische ziekten aan toe, en hello narigheid en ellende! Erg verrassend is het dus ook niet dat tijdens dit sterk staaltje gekkenwerk (dat vijf jaar duurde) bijna 2.500 mensen omkwamen door ongelukken, ziektes, agressieve Masai krijgers en aanvallen van wilde dieren.

De beruchte Mensetende Leeuwen van Tsavo

Terror taferelen op het platteland! Gedurende negen maanden van de bouw werden constructiewerkers in de omgeving van Tsavo in het binnenland geteisterd door twee mannelijke leeuwen. Indiase werkers werden nachtelijks uit hun tenten gesleurd en met huid en haar verslonden. Het kamp werd in de volksmond al snel bestempeld als “the human butcher shop”… luguber! Nadat naar zeggen al 135 werkers op gruwelijke wijze vermoord waren, is het projectleider kolonel Patterson uiteindelijk gelukt om het leeuwenpaar af te schieten.

Even de schoolbanken in: normaal gesproken behoren mensen niet tot het dieet van een leeuw. Er zijn dan ook verschillende theorieën die verklaren waarom deze bloeddorstige wezens de arbeiders aanvielen. Sommigen geloven dat mensen tot het lievelingskostje van deze leeuwen behoorden door de nabijgelegen slavenroute. Hier waren dode, zieke of gewonde slaven al lange tijd gemakkelijke prooien. Anderen leggen het probleem bij de ontstoken tand van een van de leeuwen: mensen waren gemakkelijker te verorberen dan zijn normale prooi. Niet echt een geruststellend idee…

lunatic-express-lions-of-tsavo

The end: in april 2017 eindigt het verhaal van de Lunactic Express voor treinreizigers.

Hoe gaat het nu met de trein in Kenia?

Na de voltooiing van de bouw keerden de meeste Indiërs terug naar hun thuisland, maar rond de 6.700 mensem besloten in Kenia te blijven. Zij vormden een Indisch-Afrikaanse community. Dit is terug te zien in de foodscene van het land: hello samosa’s and chapati’s! Na decennialang vervoer van mensen en goederen, werd de Uganda Railway na de Onafhankelijkheid van Kenia in 1963 verwaarloosd. Ondanks de slechte rails en de extreem onbetrouwbare reistijden, was deze trein in Kenia een populair transportmiddel onder toeristen. Zij vonden de onzekerheid van de reis wel authentiek, Keniaanse charme! Passagierstreinen deden in 2016 wel een volledige dag (24 uur, een nieuwe definitie van ‘op je gemakje!’) over de rit van Nairobi naar Mombasa, een reis die in de jaren ‘80 ‘slechts’ 12 uur duurde. Ook was er een sterke afname in goederentransport.

The end: in april 2017 eindigt het verhaal van de Lunatic Express voor treinreizigers. Ondanks haar vrij treurige einde, wordt de railway nog steeds gezien als een van Kenia’s grootste bouwkundige prestaties in de afgelopen eeuw. Elke vierkante centimeter is gebouwd met bloed, zweet en tranen (en dus ook behoorlijk wat doden…). Daarnaast zien Kenianen de spoorlijn als een belangrijk onderdeel van hun nationale geschiedenis door het ontstaan van hun hoofdstad Nairobi.

Interesse in Kenia?

De geboorte van een metropool

Nairobi behoort nog niet tot de oudjes. Aan het einde van de 19de eeuw was het namelijk niet veel meer dan een koud en nat bevoorradingskamp voor arbeiders van de spoorlijn. Nairobi is hoog gelegen (1.700 meter boven zeeniveau) en was oorspronkelijk een moerassig gebied. De Masai noemden deze plek “enkare nyarobi” wat “koele wateren” betekent. Niet de eerste plek waar je aan denkt voor een hoofdstad, right? Toch groeide de plek uit tot het hoofdkwartier van de railway; in 1907 koos het Britse protectoraat Nairobi dan ook als hoofdstad. Sindsdien heeft de stad een onstuimige groei doorgemaakt, wat impact op het hele land heeft gehad. De commissaris van het protectoraat sloeg de spijker op zijn kop met de uitspraak: “It is not uncommon for a country to create a railway, but it is uncommon for a railway to create a country.”

Dit stukje historie is niet onopgemerkt voorbij gegaan: Hollywood rook hier commercieel succes! In de film ‘The Ghost and the Darkness’ (1996) neemt Michael Douglas het op tegen dit paar agressieve horrorleeuwen. Spanning, sensatie en lekker dramatisch: best een aanrader voor je volgende filmavondje.

De verkeersjungle tussen Mombasa en Nairobi

Zoals de titel van deze alinea al doet vermoeden, is de autoweg tussen Mombasa en Nairobi echt een feestje. Kenianen die denken een soort Max Verstappen te zijn, maken het er niet minder chaotisch op, en die nachtelijke matatu’s vol toeristen zijn ook niet ideaal… Helaas kun je de Uganda Railway niet meer nemen, maar je kunt hem nog wel zien liggen vanaf het spiksplinternieuwe spoor dat de Chinezen aan het bouwen zijn. Dit moet een snellere en betere treinverbinding worden, parallel aan het oude Britse spoor. Het traject tussen Mombasa en Nairobi is al af; je reist dwars door afwisselende landschappen en doorkruist Tsavo National Park. Mooi even leeuwen spotten onderweg en hopen dat er niet een achterneefje van de man-eating-lions op de loer ligt! Eén ding is zeker: deze treinreis is een hele vette ervaring en een duurzaam alternatief voor de autoweg.

Deze blog maakt onderdeel uit van Africa Inside Out.

Inhoud

Heeft u vragen voor onze Afrika experts?

Deze blogs zul je ook leuk vinden:

Jouw vakantie in Oeganda: Dit moet je weten!

Travelstory Susan & Wietze: op ontdekking in Tanzania

Visa & Entry Requirements ​